Yr oedd fel petai’r byd mawr y tu allan yn gynnwrf i gyd ym 1968. Tasgai fflam y chwith newydd dros y Cyfandir, gan daflu gwreichion ar golegau Lloegr. Yr ochr arall inni, daeth yn wrthdaro hanesyddol yn yr Ynys Werdd. Yma…
Yn hanesyddiaeth blynyddoedd cynhyrfus y 1960au fe welir 1968 yn gyffredinol fel uchafbwynt chwyldro’r genhedlaeth ifanc ledled y byd. O safbwynt y diwylliant Cymraeg, y broblem sylfaenol gyda’r amryw astudiaethau hanesyddol yw eu bod, bron yn ddieithriad, yn anwybyddu profiadau’r Cymry yn ystod y…
Cyfrol a gyhoeddwyd ugain mlynedd yn ôl bellach yw hon, gyda darluniau cain gan Islwyn Williams. Fe’i hysgrifennwyd ar ffurf dyddiadur ac mae’n gofnod o’r bywyd gwyllt y daw’r awdur ar ei draws dros flwyddyn gron. Mae gwybodaeth Bethan Wyn Jones, fel y gŵyr unrhyw un sy’n…
Mae Kate Raworth yn cicio yn erbyn tresi ei phroffesiwn. Yn ei llyfr Doughnut Economics, a gyhoeddwyd y llynedd, â i gryn drafferth i egluro pam y dewisodd y fath deitl a pham mae angen rhoi cymaint o bwyslais ar ddarn bach…
Gan wisgo mantell y flâneur a'r hanesydd, dyma ni Peter Finch yn ôl ar strydoedd Caerdydd. Mae'n llwyddo i gyflwyno gwedd newydd eto fyth i ni ar y brifddinas, gan ddadlennu ei hyd a'i lled mewn ffyrdd annisgwyl. Un o ryfeddodau'r gyfres yw ei bod yn tywys rhywun i gorneli na fyddai gennym…
Maen nhw'n edrych fel pâr o hipstyrs o ddwy wahanol genhedlaeth. Yr hynaf yn farfog (gafrog hefyd, fel mae'n digwydd), a'r llall yn eiddgar a braidd yn betrusgar dan ei gýt powlen. Mae'r ddau yn syllu arnom drwy'r math o sbectolau a ffafrir, hyd heddiw, gan bobl…
Lle mae'r nofelydd Cymraeg sy'n abl i gymell cenedl gyfan i sefyll o flaen ei gwell? Dyma gwestiwn sy'n codi'n gyson yn sgyrsiau anffurfiol O'r Pedwar Gwynt. Gyda marwolaeth Philip Roth ar 23 Mai 2018, awdur yr enwog American Pastoral (1997), mae’r cwestiwn yn codi ei ben eto fyth.
Wrth ymddeol, troi at yoga neu jig-sos mae ambell un. Ond her go swmpus mae John Osmond – cyn-gyfarwyddwr y Sefydliad Materion Cymreig ac, ar un adeg, ymgeisydd Plaid Cymru yn ei ardal enedigol, Sir Benfro – wedi gosod iddo'i hun. Mae wrthi'n…
Rhyw fath o Bum Llyfr Kerddwriaeth sydd gen i, sef pum llyfr o farddoniaeth. Mae gen i lyfrgell eang o ryw dair mil o lyfrau yn fy nghartref, a bûm yn ddarllenwr mawr oddi ar fy arddegau cynnar. Mae cannoedd o…
Bu'r llyfr hwn yn ddylanwad mawr arna i. Dyma un o'r darnau cyntaf erioed i mi ei berfformio ar lwyfan ac roedd geiriau Kate Roberts yn rhan annatod o’r cyfareddu. Bûm yn ffodus i’m hathro Cymraeg ar y pryd benderfynu…
Pwy oedd ‘Tim Tsieina’? Dyma lysenw Timothy Richard. A phwy oedd Timothy Richard felly? Mae ei enw’n ymddangos – yn y ffurf Tsieineeg ‘Li T’i-mo-t’ai’, wrth gwrs – ym mhob cyfrol, bron â bod, ar hanes Tsieina yng nghyfnod ail hanner y bedwaredd ganrif ar bymtheg a dechrau’r ugeinfed ganrif.…
Pe bai rhywun yn dweud wrthych fod deg o bobl wedi eu lladd yn y stafell yr ydych yn cysgu ynddi, beth fyddai’n codi braw arnoch: y meirwon, neu’r ffaith bod rhywun, am ba reswm bynnag, wedi eu lladd? Y byw sy’n codi…
Rhoddwyd llais i un o straeon coll gwleidyddiaeth Cymru pan gyhoeddwyd astudiaeth swmpus Douglas Jones, The Communist Party of Great Britain and the National Question in Wales, 1920 – 1991, gan Wasg Prifysgol Cymru y llynedd. Mae’r gwaith yn un gwirioneddol arloesol.…
Tipyn o gamp yw ysgrifennu hanes hollgwmpasog yr Iddewon yng Nghymru. Traethawd doethuriaeth, a diddordeb oes, yw sail llyfr Cai Parry-Jones, sydd erbyn hyn yn guradur Llyfrgell y Gymdeithas Arddwriaethol Frenhinol (RHS) yn Llundain. Manteisiodd ar gyfoeth o ddogfennau i…
Dechreua cyfrol ddiweddaraf Gwyneth Lewis, Treiglo (2017), gyda’r sylwad parod a hunanfeirniadol: ‘O na! Nid cyfrol arall o farwnadu’n / Gymraeg? Difaru … hiraethu?’ Mae hunanymwybyddiaeth llawn hiwmor, wrth gwrs, yn un o brif nodweddion Gwyneth Lewis fel awdur a bardd; does ond rhaid meddwl am ei…
Ambell dro, er mwyn gweld y darlun cyfan, rhaid camu’n ôl. O bell, cawn weld y persbectif ehangach, sut mae’r cwbl yn ffitio i’w le, a gallwn osod gwaith yn ei gyd-destun. Ond ar adegau eraill, mae cryn dipyn i’w ennill os llwyddwn i graffu ar y…
