O’r Pedwar Gwynt

Arferai Kamehameha y cyntaf (1736–1819), Kamehameha Fawr fel y’i llysenwid am iddo sefydlu brenhiniaeth Hawaii yn 1810, wisgo clogyn melyn ysblennydd ar gyfer defodau brenhinol. Nid yw’r gair ‘melyn’ yn gwneud cyfiawnder â godidowgrwydd y dilledyn unigryw hwn; mae’n felyn sydd fel petai’n ymbelydru gan ryw leufer…

'A phwy, yn ei iawn bwyll, a ymboenai ag iaith nad oedd o werth i neb ond pregethwyr a beirdd ymfflamychol, iaith heb iddi unrhyw derm "that will help in the smallest degree the spread of science"?'

Tarian y Gweithiwr, Calan Gaeaf 1900, tudalen 6. Ar y sgrin, ar fy nglin: y papur newydd radicalaidd o’r De diwydiannol wedi ei ddigido gan y Llyfrgell Genedlaethol. Rwy’n chwyddo’r ddelwedd ac yn sgrolio yma ac acw ... 

'Y mae yna fwy nag un chwyldroi distaw ar syniadau dynion yn cymryd lle bellach yn y byd, ac nid y lleiaf ohonynt yw’r dealltwriaeth newydd sy’n graddol ennill tir o ddyfnder a phwysigrwydd yr angen am wreiddiau. Ac yng nghraidd yr angen hwnnw…

Pan fu farw Gwyn Thomas ddydd Mercher 13 Ebrill eleni, bu farw un o feirdd pwysicaf y Gymru sydd ohoni, ac un o’i hysgolheigion mwyaf gwerthfawr a goleuedig. I bawb a’i hadwaenai, bu farw hefyd ŵr na welir odid fyth ei gywirach,…